Heb je vragen over dit onderzoek? Neem dan contact op met projectleider Marjolein Odekerken en/of vervangend projectleider Esther de Weger:
Onderzoek naar strafbare vormen van online geweld
Bedreigingen via sociale media, oproepen tot geweld en racistische of haatdragende campagnes die viraal gaan – dit zijn voorbeelden van strafbare vormen van online geweld. Door het grote bereik, de anonimiteit en de snelheid waarmee berichten zich verspreiden, kan dit gedrag snel escaleren.
De gevolgen zijn groot. Slachtoffers ervaren psychische schade, angst en reputatieverlies. De samenleving ziet polarisatie toenemen, vertrouwen in digitale platforms afnemen en het gevoel van onveiligheid groeien.
Het Verwey-Jonker Instituut onderzoekt, in opdracht het Ministerie van Justitie en Veiligheid, hoe dit geweld ontstaat, wie het treft en welke impact het heeft. Ook kijken we naar de rol van overheid, burgers en technologiebedrijven in het tegengaan ervan. Met deze kennis ontwikkelen we handvatten voor een gerichte aanpak van online geweld.
“Mijn dochter durfde niet meer naar school”
Een simpele opmerking in een appgroep liep voor Lisanne (14) uit op verkrachtingsdreigingen en paniekaanvallen. De steun vanuit school, politie en hulpverlening bleef uit. Haar moeder vertelt:
Als ze niet bij mij was gekomen, had ze er misschien zelf een einde aan gemaakt.
Ook Sophie (17) werd slachtoffer. Op Threads kreeg ze uit het niets de boodschap: “Wacht maar, ik maak je af.” Alleen omdat ze een regenboog- en transvlag in haar profiel had staan. Het platform greep niet in, en de dreigingen beïnvloeden tot vandaag haar gevoel van veiligheid – online én op straat.
Deze verhalen, uit het onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut, laten zien hoe diep online geweld kan ingrijpen in het leven van jongeren.
Welke vormen van online geweld gaat het over?
Ons onderzoek richt zich op online geweld tussen burgers, waaronder:
- bedreiging (incl. intimidatie, smaad, laster);
- haat zaaien, discriminatie;
- oproepen tot geweld (kleinschalig, dus grote orderverstoringen vallen hierbuiten).
Dit online geweld kan ook leiden tot of samengaan met fysiek, offline geweld.
Jongeren en online geweld: wat gebeurt er echt?
Online geweld onder scholieren in het voortgezet onderwijs komt vaker voor dan je denkt. Jongeren krijgen vooral te maken met bedreigingen, intimidatie en pestgedrag – en wie dit meemaakt, loopt ook vaker tegen andere vormen van delinquent gedrag aan.
Het Verwey-Jonker Instituut heeft de resultaten van de International Self-Report Delinquency Study 4 (ISRD-4) in Nederland (2023–2024) gebundeld in een overzichtelijke factsheet. Daarin vind je de belangrijkste cijfers en inzichten over zowel online als offline geweld, en wat dit betekent voor preventie en ondersteuning van jongeren.
Download factsheetOnline geweld tussen burgers onderling: wat weten we al en hoe lossen we het op?
Van bedreigingen op sociale media tot haatzaaiende berichten en opruiing — online geweld tussen burgers is een urgent en complex fenomeen. Dit rapport van het Verwey-Jonker Instituut biedt, op basis van een internationale verkennende literatuurstudie, inzicht in de aard en omvang van online geweld tussen Nederlandse burgers. Het laat zien wie hierbij betrokken zijn en verkent welke interventies en beleidsmaatregelen kunnen bijdragen aan een veiligere online omgeving.
Lees het rapport en ontdek wat er nodig is voor een veiligere digitale samenleving.
Download rapportOnderzoeksteam
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door:
- Dr. Marjolein Odekerken (projectleider/senior onderzoeker Verwey-Jonker Instituut)
- Dr. Esther de Weger (senior onderzoeker Verwey-Jonker Instituut en vervangend projectleider)
- Professor dr. Majone Steketee (wetenschappelijk adviseur Verwey-Jonker Instituut en bijzonder hoogleraar ‘intergenerationele overdracht van geweld in gezinnen’ aan de Erasmus universiteit)
- Mathilde Compagner, MSc (onderzoeker Verwey-Jonker Instituut)
- Dominique Burggraaff (onderzoeker Verwey-Jonker Instituut)
- Maxime Yenga, MSc (onderzoeker Verwey-Jonker Instituut)