Wat is de impact van de coronacrisis op gezinnen waar huiselijk geweld speelt? Dat is onderzocht bij gezinnen die bekend zijn bij hulpverleners vanwege huiselijk geweld. Wat blijkt? Volgens ouders en kinderen is het geweld en de andere problemen die in het gezin spelen, nauwelijks veranderd. Dat is minder gunstig dan het misschien lijkt. Bij de meeste gezinnen is nog steeds sprake van veel en ernstig geweld.
Problemen als armoede, verslaving, partnergeweld en vechtscheidingen hadden zich al opgestapeld in deze gezinnen voor de coronacrisis begon. De situatie thuis is nog steeds zeer zorgelijk. Goede hulpverlening is en blijft noodzakelijk om blijvende schade voor kinderen en ouders te beperken.
Iedere week een incident
Aan het onderzoek naar de effecten van de coronacrisis hebben 247 gezinnen meegedaan. Zij waren vorig jaar al gemeld bij Veilig Thuis vanwege gezinsproblemen. Bij de helft van de gezinnen bleek er ook tijdens de coronacrisis sprake te zijn van veel of ernstig geweld. Veel wil zeggen: bijna iedere week een incident! Het gaat dan om geweld gericht tegen kinderen, partnergeweld zoals dreigen met de dood, wapengebruik of geweld dat heeft geleid tot letsel.
Prof. dr. Majone Steketee (wetenschappelijk directeur Verwey-Jonker Instituut): ‘Dit onderzoek dat Augeo mogelijk maakte, levert de unieke kans om bij ouders en kinderen die al bekend zijn met risico’s op gezinsgeweld, zélf te vragen naar de impact van de coronacrisis’. Het aantal incidenten van huiselijk geweld voor en tijdens de lockdown blijkt nagenoeg gelijk te zijn. Meer dan de helft van de ouders vindt dat de situatie thuis niet slechter of beter is geworden sinds de lockdown.
Isolement
De meeste ouders en kinderen voelen zich even onveilig voor als tijdens de lockdown. Steketee: ‘Een mogelijke verklaring is dat de coronastress niet veel toevoegt aan de stress die zij al ervaren en het isolement waarin zij leven. Veel van deze gezinnen houden altijd al het sociale netwerk en hulpverleners op een afstand vanwege de spanningen in het gezin en de mogelijke dreiging van geweld. Ze leven normaal gesproken dus ook al behoorlijk geïsoleerd, waardoor zij de lockdown op zichzelf niet extra stressvol vinden.’
Er zijn ook enkele positieve ontwikkelingen zichtbaar. De helft van de kinderen vindt de situatie thuis wel veranderd sinds de coronacrisis. Ze geven aan dat zij meer op elkaar aangewezen zijn, elkaar meer leren vertrouwen en beter met elkaar om te gaan. Tieners voelen zich minder onveilig. Een deel van de ouders ervaart minder stress, omdat zij bijvoorbeeld door de coronacrisis minder contactmomenten hebben met ex-partners.
Conclusie
Hoewel uit de eerste cijfers blijkt dat de problemen door de coronacrisis niet zijn toegenomen, is eveneens duidelijk dat in het merendeel van de gezinnen nog steeds sprake is van veel en vaak ernstig geweld. Mariëlle Dekker (directeur Augeo Foundation): ‘In deze gezinnen was corona niet de druppel die de emmer deed overlopen. De emmer was al overgelopen. Corona is een extra stressfactor, op een moment dat hulpverleners en het sociale netwerk het gezin nog minder kunnen bereiken. Ik vrees dat gezinsgeweld hierdoor nog langer zal doorgaan en nog moeilijker te stoppen is. En dat mishandelde kinderen, door het tijdelijke gebrek aan sociale steun op bijvoorbeeld hun school, nog meer schade ondervinden van dit voortdurende gezinsgeweld dan voor de coronacrisis’.
Grootschalig onderzoek
Sinds 2018 onderzoekt het Verwey-Jonker Instituut in opdracht van gemeenten, het ministerie van VWS en Augeo in zo’n honderd gemeenten wat de effecten zijn van partnergeweld en kindermishandeling. Meer dan 1.200 ouders en ruim 1.500 kinderen van gezinnen die bekend zijn bij hulpverleners vanwege huiselijk geweld, doen mee aan dit onderzoek. Deze ouders en kinderen hebben vragenlijsten ingevuld over de problemen die zij hebben. Zoals traumaklachten, alcoholmisbruik, armoede en partnergeweld. De gezinnen worden ruim anderhalf jaar gevolgd. De vragen voor het corona-onderzoek zijn aan een deel van deze gezinnen gesteld.