Een onverwacht valse start op de arbeidsmarkt: eindrapport

De impact van de coronapandemie op de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt
PublicatiesGepubliceerd op: 28-09-22
Baankansen starters zijn na een dip in 2020 hersteld, maar kansenongelijkheid tussen groepen jongeren neemt toe.

Dit is het eindrapport van het tweejarige monitoronderzoek naar de invloed van de coronapandemie (maart 2020 tot en met december 2021) op de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt door SEO en Verwey-Jonker Instituut. De afgelopen twee jaar is op deze webpagina halfjaarlijks een monitor en een infographic met de meest recente onderzoeksresultaten verschenen. In juli 2021 is een tussenrapport van het onderzoek gepubliceerd. Dit eindrapport markeert de afsluiting van het onderzoek.

Een onverwacht valse start op de arbeidsmarkt
Jongeren die vlak voor of tijdens de coronapandemie de arbeidsmarkt opkomen beleven een onverwacht valse start, maar hun gemiddelde baankansen lijken inmiddels hersteld. Zo hebben jongeren die vlak voor de coronapandemie de arbeidsmarkt opkomen (uitstroomcohort 2018-2019) vooral lagere baankansen tijdens de eerste lockdown, maar zien zij hun baankansen daarna snel herstellen. Jongeren die tijdens de coronapandemie de arbeidsmarkt opkomen (uitstroomcohort 2019-2020) hebben korte tijd lagere baankansen door de tweede lockdown, maar zien hun baankansen daarna ook snel toenemen.

Toename kansenongelijkheid op de arbeidsmarkt
Deze cijfers geven echter slechts een overkoepelend en gemiddeld beeld voor alle startende jongeren, maar geen inzicht in welke groepen harder zijn geraakt en nog altijd minder kansen op de arbeidsmarkt hebben dan voor de coronapandemie. Uit verdiepende analyses blijkt dat jongeren zonder startkwalificatie, jongeren met maximaal een mbo-2-opleiding, jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond en jongeren met een gezondheidsbeperking relatief lagere baankansen hebben en dat deze kansen ook minder herstellen na de lockdowns. De kansenongelijkheid tussen groepen jongeren bij de overgang van het onderwijs naar de arbeidsmarkt is dus tijdens de coronapandemie toegenomen.

Afname uitstroom uit het onderwijs
Het aantal jongeren dat jaarlijks vanuit het onderwijs de arbeidsmarkt opstroomt is na een stijging in de afgelopen jaren tijdens de coronapandemie afgenomen: respectievelijk 22 duizend en 15 duizend jongeren in 2020 en 2021. De daling in de uitstroom ontstaat zowel door minder studie-uitval (jongeren die vroegtijdig met hun opleiding stoppen en/of geen startkwalificatie hebben) als doordat minder jongeren met een diploma de arbeidsmarkt opkomen.

Grotere uitdagingen bij zoektocht naar werk tijdens lockdowns
Uit verdiepende interviews met jongeren die tijdens de coronapandemie de arbeidsmarkt opkomen blijkt dat zij gedurende lockdowns hebben ervaren dat er weinig tot geen vacatures beschikbaar zijn en beloftes van betaalde aanstellingen tijdens stages niet zijn ingelost vanwege lockdowns. De combinatie van werkzoekend zijn, veel afwijzingen krijgen, minder contact met vrienden en familie en beperkingen in vrijetijdsbesteding valt jongeren zwaar. Iets meer dan de helft van de geïnterviewde jongeren geeft begin 2021 aan last te hebben van negatieve gedachten, somberheid, piekeren, stress, motivatieproblemen, zorgen over de toekomst en eenzaamheid.

Begin 2022 heeft driekwart van de jongeren een baan gevonden die passend is bij hun opleidingsniveau en -richting. In retrospectief geeft het overgrote deel van de jongeren echter wel aan dat ze meer ondersteuning hadden gewild bij de overstap van het onderwijs naar de arbeidsmarkt.

Onderzoekers

Thema's

  • (Arbeids)participatie

    Door werk kunnen mensen beter participeren in de maatschappij en ervaren ze meer zelfrespect. Met ons onderzoek willen wij arbeidsparticipatie verbeteren en verduurzamen.

  • Onderwijs en ontwikkeling

    Onderwijs is cruciaal in de ontwikkeling van kinderen en jongeren. We doen onder andere onderzoek naar de samenwerking tussen onderwijs en andere partijen betrokken bij jongeren. Ook dragen we graag bij aan het creëren van gelijke kansen voor alle leerlingen.

    Meer over dit thema
Deel deze publicatie op: