Het eerste Nationaal actieplan Nederland ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (NAP) werd in juni 2001 gepubliceerd. Dit eerste Nederlandse NAP is tot stand gekomen door de inzet van een interdepartementale werkgroep die wordt gecoördineerd door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het NAP 2001 paste in de Nederlandse traditie van armoedebestrijding, zoals die op dat moment bestond.
Ondanks de beleidsmaatregelen werd eind jaren negentig steeds duidelijker dat een grote groep huishoudens afhankelijk blijft van een laag inkomen met alle gevolgen van maatschappelijke uitsluiting van dien. Het armoedevraagstuk in al zijn facetten blijft daarom vragen om politieke aandacht en nieuwe initiatieven. Het initiatief van de Europese Commissie om nationale actieplannen te ontwikkelen past goed in dit streven. De Europese commissie heeft het Verwey-Jonker instituut gevraagd de totstandkoming en implementatie van het NAP te evalueren om op die wijze na te gaan of de doelstelling van het NAP – bevorderen sociale cohesie en werkgelegenheid – voor Nederland wordt gerealiseerd. Onderdeel van dit proces is de voortgang en ontwikkeling van het NAP vast te leggen in een halfjaarlijkse rapportage.
Het rapport over 2001 is het eerste verslag van het Verwey-Jonker Instituut en heeft uitsluitend betrekking op de totstandkoming en implementatie van het NAP 2001.