Jongeren die in kwetsbare omstandigheden opgroeien, hebben vaak extra steun nodig bij de stap naar zelfstandigheid. De nieuwe richtlijn Toekomstgericht werken geeft professionals in de jeugdhulp en jeugdbescherming handvatten om jongeren van 16 tot 27 jaar te begeleiden bij deze overgang. De richtlijn richt zich op vijf belangrijke leefgebieden: support, wonen, school en werk, inkomen en welzijn.
Wat professionals helpt in de begeleiding
De richtlijn biedt houvast bij drie belangrijke onderdelen van het begeleidingsproces. Het begint met het opbouwen van een goede werkrelatie, zodat jongeren zich voldoende veilig voelen om over hun toekomst te praten. Vervolgens geeft de richtlijn aanwijzingen voor de aanpak en interventies die helpen om toekomstplannen concreet te maken. Tot slot staat de samenwerking met het informele netwerk centraal, zodat de steun blijft bestaan wanneer begeleiding vanuit de jeugdzorg afneemt.
De inzichten sluiten aan bij de uitdagingen die professionals dagelijks ervaren. De overgang naar volwassenheid vraagt om maatwerk en aandacht voor jongeren met aanvullende ondersteuningsbehoeften, zoals bij een licht verstandelijke beperking (lvb) of een autismespectrumstoornis (ASS).
Samen met praktijk en jongeren ontwikkeld
De richtlijn is ontwikkeld door het Verwey-Jonker Instituut, de Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool InHolland en Levvel, met ondersteuning van het NJi. Jongeren werkten actief mee via Stichting Alexander, nu onderdeel van EMMA. Na een intensieve proefperiode in de praktijk is de richtlijn verder aangescherpt en geautoriseerd door de beroepsverenigingen NIP, NVO en BPSW.
‘Goede ondersteuning begint al voor het achttiende jaar, met aandacht voor het contact met de jongere en de manier waarop die naar de toekomst kijkt.’
Waarom tijdig beginnen essentieel is
Marjolijn Distelbrink, projectleider en samen met Trees Pels co-auteur van de richtlijn, benadrukt hoe belangrijk het is om tijdig te beginnen met toekomstgericht werken: ‘Goede ondersteuning begint al voor het achttiende jaar, met aandacht voor het contact met de jongere en de manier waarop die naar de toekomst kijkt. Het toekomstplan is een doorlopend gesprek waarin creatieve werkvormen helpen om mogelijkheden concreet te maken en waarin het netwerk van de jongere vanaf het begin wordt meegenomen. Het was bijzonder om dit in nauwe samenwerking met experts en professionals uit het veld te ontwikkelen. Ik hoop dat de richtlijn professionals verder helpt bij hun werk met jongeren die extra ondersteuning nodig hebben.’