Online haatspraak en discriminatie komen helaas veel voor. Maar er is nog weinig bekend over wie dit soort berichten verspreiden. Net als wat mensen van deze berichten vinden. Daarom heeft Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) hier onderzoek naar gedaan. Dit kwantitatieve onderzoek geeft inzicht in welke factoren een rol kunnen spelen bij het verspreiden van online haatspraak en discriminatie. Inzichten die kunnen helpen bij het ontwikkelen van beleid en interventies.
De gevolgen van online haatspraak en discriminatie zijn groot. Mensen die ermee te maken krijgen, kunnen zich buitengesloten voelen, kampen met angst of somberheid, en soms zelfs met depressieve klachten of zelfdodingsgedachten. Maar ook de samenleving als geheel lijdt eronder: het onderlinge vertrouwen neemt af en mensen trekken zich terug – zowel online als offline. In sommige gevallen kan online haat leiden tot haatmisdrijven in de fysieke wereld. Wie verspreiden online haatspraak en discriminatie? Welke factoren kunnen een rol spelen? Daarover gaat dit KIS-rapport.
Hoe iemand zich gedraagt en kijkt naar de samenleving wordt niet bepaald door één factor. Meestal spelen meerdere factoren tegelijkertijd een rol – en die beïnvloeden elkaar ook nog eens onderling. Op basis van een literatuurverkenning zijn er verschillende factoren in kaart gebracht die een rol kunnen spelen bij het verspreiden van online haatspraak en discriminatie. Vervolgens is er een vragenlijst uitgezet. Daarin is gekeken naar verschillende achtergrondkenmerken, online factoren en persoonlijke opvattingen en hoe mensen zouden reageren op fictieve online posts.
Welke factoren kunnen een rol spelen?
Sommige mensen verspreiden meer online haatspraak en discriminatie dan anderen. Belangrijk om te benoemen is dat het gaat om zelf gerapporteerd gedrag. Uit de resultaten van de vragenlijst blijkt dat vrouwen, mensen met een hbo-/wo-opleiding, mensen die zichzelf meer links plaatsen op het politieke spectrum en mensen met meer empathie voor ongelijkheid, minder vaak online haatspraak en discriminatie verspreiden. Ook iemands opvatting over diversiteit lijkt een rol te spelen: mensen die meer geloven dat kleur en achtergrond geen rol zouden moeten spelen in sociale en politieke kwesties – dit wordt de zogenoemde ‘kleurenblindheid’-opvatting genoemd – zijn minder geneigd tot het verspreiden van zulke berichten. Daarnaast verspreiden mensen die zich online minder geremd voelen vaker online haatspraak en discriminatie.
Wat kunnen we met deze inzichten?
Dit onderzoek geeft inzicht in welke factoren verband houden met het verspreiden van online haatspraak en discriminatie en hoe mensen deze berichten beoordelen. Daardoor kan er gerichter beleid worden ontwikkeld en interventies worden ingezet. Ook laat het onderzoek zien dat mensen vaak geen actie ondernemen als ze berichten discriminerend vinden. Daarom is het aan te bevelen om hen te activeren en handelingsperspectieven te bieden om dit wel te doen.