De bescherming van kwetsbare kinderen en adolescenten is een belangrijke taak van de overheid. Hierbinnen vormen ondertoezichtgestelde minderjarigen een specifieke groep. De wetgeving ondertoezichtstelling van minderjarigen (OTS) is in 1995 herzien. Een belangrijke reden om de wet te herzien was de toenemende kritiek op de dubbelfunctie van de rechter (de combinatie van rechtsprekende en uitvoerende taken). Tegelijkertijd wilde de wetgever de rechtspositie van de belanghebbenden bij een OTS-maatregel versterken. Het Verwey-Jonker Instituut heeft in opdracht van het WODC/Ministerie van Justitie de gewijzigde OTS-wetgeving geëvalueerd.
In het onderzoek zijn alle betrokkenen bij een OTS ondervraagd: gezinsvoogden, managers van gezinsvoogdij-instellingen, medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming, kinderrechters en tal van deskundigen die met ondertoezichtgestelde kinderen te maken hebben. Maar er is ook gesproken met 30 minderjarigen en hun (pleeg)ouders.
Het onderzoek laat zien dat de scherpere scheiding der machten die de wet beoogde, goed uitvoerbaar is. De scheiding betekent echter wel een verzwaring van de taak van de gezinsvoogdij-instellingen. De rechtspositie van belanghebbenden bij een OTS-maatregel laat nog te wensen over. Er zijn hiervoor twee zwakke punten aan te wijzen:
- De in de wet getroffen rechtswaarborgen worden door de rechthebbenden niet of nauwelijks herkend en gehanteerd.
- Belanghebbenden hebben onvoldoende toegang tot de rechter.
In het onderzoeksrapport worden drie mogelijk oplossingsrichtingen geschetst die gelijktijdig in gang kunnen worden gezet:
- Een bescheiden route, die bestaat uit consolidatie van de wetgeving en verbetering van de uitvoering.
- Een realistische route: aanpassing van het maatregelrecht op de gesignaleerde tekortkomingen.
- Een ambitieuze route: bezinning op de randvoorwaarden voor de opvoeding van kinderen.