Hulpverleners in de jeugdzorg mogen soms maatregelen nemen die de vrijheid van jongeren beperken. Denk bijvoorbeeld aan het beperken van contact met anderen of het tijdelijk afnemen van een telefoon. Dit mag nu alleen als een rechter daarvoor toestemming heeft gegeven via een machtiging gesloten jeugdhulp. De jongere moet dan ook verblijven in een accommodatie die daarvoor is geregistreerd (gesloten instelling). Het beleid is erop gericht te stoppen met gesloten jeugdhulp. Mede daarom wil de staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport de Jeugdwet aanpassen, zodat er een wettelijke grondslag blijft voor vrijheidsbeperkende maatregelen in de residentiele jeugdzorg.
Zo kunnen jongeren die hulp, bescherming en veiligheid nodig hebben, ook in open residentiele instellingen passende hulp krijgen.
Een wetswijziging roept wel vragen en zorgen op. Daarom vroeg het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport aan het Verwey-Jonker Instituut om een maatschappelijk gesprek te organiseren over dit onderwerp.
Jongeren, professionals, gemeenten, wetenschappers en andere betrokkenen dachten mee via schriftelijke reacties en dialoogsessies.
Het maatschappelijk gesprek moest in ieder geval antwoord geven op drie belangrijke vragen:
- Is er draagvlak voor de beleidsreactie waarin aanpassing van de Jeugdwet wordt voorgesteld?
- Zijn er mogelijke alternatieven voor de aanpassing van de wet en het borgen van de rechtsbescherming van jongeren?
- Hoe kan er worden omgegaan met de dilemma’s die deze wetswijziging mogelijk oplevert?
De belangrijkste inzichten:
- Er is brede steun voor betere rechtsbescherming en het beperken van vrijheidsbeperking in de jeugdzorg.
- Er is geen consensus over het wettelijk vastleggen van vrijheidsbeperking in de open jeugdzorg.
- In de jeugdzorg zijn verdergaande samenwerking, meer flexibiliteit en snelle verbeteringen in de praktijk nodig.
- Er is behoefte aan een geïntegreerde, toekomstbestendige jeugdwet.
- Er is actie nodig op twee sporen: op korte termijn moeten de rechtsbescherming en kwaliteit van de jeugdzorg direct worden verbeterd, terwijl tegelijkertijd wordt gewerkt aan een langetermijnvisie voor structurele vernieuwing van de jeugdzorg.
In het eindrapport doen we uitgebreid verslag van de schriftelijke reacties en dialoogsessies.