De Wmo gaat met nieuwe wetgeving zijn tweede fase in. Kenmerkend voor de eerste fase is dat er veel dynamiek is ontstaan rond ‘de burger’. Vanwege de vele vragen die rond de inzet van burgers via ons portaal www.wmotogo.nl (website offline) op ons af komen, willen we op meer fundamentele wijze aandacht aan dit onderwerp te besteden. Dit essay heeft vooral de functie om de argumentatie te verdiepen. Wij pleiten ervoor de discussie over de rol van burgers op te nemen in een bredere visie op sociale verantwoordelijkheid. Het appel op de ‘eigen verantwoordelijkheid’ van burgers kan alleen tot zijn recht komen binnen een verhaal over de inzet van alle partijen op hun bijdrage aan de samenleving.
Een aansprekende relatie tussen bestuur, ondernemers en burgers is niet vanzelfsprekend. De geschiedenis leert dat er altijd sprake is van tegenstellingen en strijd. De verzorgingsstaat is niet zomaar om te toveren in een participatiesamenleving. Toch is er een fundamentele verschuiving gaande in de wijze waarop ‘verantwoordelijkheid voor de samenleving’ tot stand komt. In de verzuilde tijd werd deze vorm gegeven vanuit ideologisch gedreven collectieve identiteiten: de zuilen. Vanaf de jaren zeventig werd het geloof in de markt dominant. De impliciete verwachting was dat de verantwoordelijkheid voor het geheel een vanzelfsprekend resultaat was van concurrentie en ondernemingszin.